Fukuro¯ (Antonella Filippi): Rosa d’autunno/Autumn rose.
Uitgever: Albalibri Editore, Rosignano Marittimo (Italia) 2010.
Afm.: 14 x 22.7 cm, 150 pp.
ISBN 978-88-89618-76-9.
Het boek maakt deel uit van de serie L’universo degli Haiku (Het Haiku Universum), geleid door de Japnner Ban’ya Natsuishi. Dat, zo heb ik begrepen, is echter meer een eretitel dan een inhoudelijke functie.
Eerdere boeken in deze serie (zoals de bundels van Jim Kacian, Ban’ya Natsuishi en Çlirim Muça – zie besprekingen in Vuursteen lente 2010) hadden een simpeler ontwerp en wat smaller formaat. Het omslag is nu niet langer in eenvoudig zwart en wit uitgevoerd (albalibri = witte boeken), maar bevat kleur en afbeelding. Een gevolg, schijnt het, van het inschakelen van een andere drukker.
De auteursnaam op het omslag luidt Fukuro¯, Japans voor uil. De eerste associatie is : wijsheid. Maar een tweede is vermoedelijk meer op zijn plaats: grote ogen. Wie is dan die schrijver met de scherpe blik? Het voorwoord en de foto op de achterkant maken duidelijk dat het om de Italiaanse haikudichteres Antonella Filippi gaat.
De eerste achtentwintig pagina’s zijn inleidend van aard, met een voorwoord van Jonko Saeki, een inleiding door Pietro Tartamella en informatieve stukken over sumi-e schilderen, ortho-epische accentuering en, allereerst, Nakani Soto. Want dat is de aard van het boek: een Nakani Soto verzameling. Hetgeen betekent dat de haiku’s een spanne van drie jaar bestrijken, de (drie maal vier) seizoenen volgend met acht gedichten per seizoen. Er zijn dus in totaal 96 haiku’s.
Elke reeks van vier haiku’s begint met een gedicht dat naar de dichter zelf verwijst (naka ni = binnenkant), gevolg door drie die over de wereld om ons heen gaan (sòto ni = buitenkant).
De volgende afdeling in het boek biedt de 96 haiku’s aan, één per pagina in het Italiaans, Engels, Frans en Japans. Ze hebben over het algemeen een goed niveau en redelijk wat gedichten troffen mij als erg goed. Waarom dat zo is, is moeilijk te zeggen: dat is geen kwestie van verstand maar van gevoel, herkenning, geraakt worden. Soms komt dat omdat de dichter een gevoel van mysterie raakt, het mysterie waarvan de werkelijkheid doordrongen is, althans voor degene die daarvoor gevoelig is. Deze bijvoorbeeld:
stagno ghiacciato – bevroren vijver
il canneto mórmora het rietbosje fluistert
parole bianche witte woorden
Er is misschien een verwijzing naar Basho: de vijver en een geluid.
Maar in de eerste plaats is dit een gedicht dat zegt dat de wereld tot ons spreekt. Wijlen de Nederlandse haikudichter Wim Lofvers bracht eenzelfde gevoel tot uitdrukking in verschillende van zijn gedichten.
Vele haikudichteres delen denk ik diezelfde ervaring. Ook Fukuro’s/Filippi’s taalgebruik tilt haar haiku’s uit boven de middelmatigheid:
sibili e fruscii geritsel gesuis
il vènto autumnale de herfstwind
accòrda le fòglie stemt de bladeren
‘De bladeren stemmen’: die formulering tovert je het moment voor ogen en oren als iets dat je nog nooit op die manier is opgevallen. Zoek je eigen lievelingsgedichten op. Ze staan beslist in het boek.