Max Verhart
Ban’ya Natsuishi : Pellegrinaggio terrestre / Earth Pilgrimage.
– Albalibri Editore, Milaan 2007. ISBN 978-88-89618-52-3. 148 pp., € 10,–.
Jim Kacian : Long after – raccolta di haiku.
– Albalibri Editore, Rosignano Marittimo 2008. ISBN 978-88-89618-58-5. 178 pp., € 10,–.
Çlirim Muça : Fango di Strada / Baltë rruge / Street mud / Strassenschlamm.
– Albalibri Editore, Rosignano Marittimo 2009. ISBN 978-88-89618-52-3. 196 pp., € 10,–.
Albalibri, letterlijk vertaald ‘witte boeken’, is de naam van de uitgeverij van Çlirim Muça in Italië. Inderdaad hebben de boeken een wit omslag met daarop in zwart alleen een auteursnaam, de boektitel (doorgaans in meer dan één taal) en het uitgeverslogo. Muça, zelf dichter, is van geboorte Albanees, maar woont en werkt inmiddels in Italië. Naast zijn uitgeverij runt hij ook een herberg of hotel, met daaraan verbonden een haikuroute over het terrein.
Die haikuroute wijst al op zijn speciale belangstelling voor deze dichtvorm, die dan ook eveneens in zijn uitgeversactiviteiten terug te vinden is, zoals de drie titels aantonen die hier vermeld worden. De reeks waarin ze verschenen staat onder auspiciën van de Japanse avant garde haikudichter Ban’ya Natsuishi, maar het schijnt dat hij zich er meer in naam aan verbindt dan dat hij actief mede bepaalt wie en wat er in de reeks wordt opgenomen.
De bundel met werk van Natsuishi zelf is drietalig : Japans (uitsluitend in Japanse karakters), Italiaans en Engels. Men treft er werk in aan dat, tenminste deels, ook al in andere bundels verscheen, en dat doorgaans veel inleving en associatievermogen van de lezer vergt vanwege het vaak surrealistische of abstracte karakter (vertalingen van Max Verhart):
This fruit Deze vrucht
is a reptile – is een reptiel –
wind from Java wind van Java.
De eerste twee regels zouden nog aan het Bijbelboek Genesis kunnen refereren, maar met de derde regel krijgt uw recensent het wat moeilijk… Andere gedichten zijn evenwel een stuk toegankelijker:
Fog, rain, lightning Mist, regen, bliksem
and all night long en heel de nacht
wedding songs bruiloftsliederen
Jim Kacian geniet in de Amerikaanse en internationale haikuwereld veel aanzien als onder meer uitgever (zijn Red Moon Press is buiten Japan vermoedelijk de belangrijkste haiku-uitgever ter wereld) en als promotor van haiku, getuige bijvoorbeeld zijn aandeel in de oprichting van de World Haiku Association en veel recenter van de Haiku Foundation. Maar zijn reputatie berust bepaald niet in de laatste plaats op zijn kwaliteit als haikudichter. Ik kan mij niet heugen ooit één slechte haiku van hem gelezen te hebben, al spreken uiteraard niet al zijn gedichten even sterk aan. Maar er zit altijd wel iets oorspronkelijks in de waarneming of de verwoording ervan, die je als lezer op een hele natuurlijke manier als het ware de tekst in zuigt. Net als Natsuihisi’s bundel bevat Kacians drietalige ‘long after’ (Engels, Italiaans en Duits) ook wel gedichten die al elders gepubliceerd zijn. Zijn meeste werk is drieregelig :
sharp wind harde wind
the metal gate bangs shut het metalen hek knalt dicht
bangs shut knalt dicht
Maar ook in één regel geschreven haiku’s, zoals in Japan meer gang- baar is, komen voor :
an empty bottle the past happened here
een lege fles het verleden vond hier plaats
Minst bekend van de drie hier besproken dichters is uitgever Muça zelf. Het feit dat hij behalve zijn moerstaal Albanees slechts Italiaans spreekt en schrijft zal daar mede debet aan zijn. Zijn bundel ‘Baltë rruge’ (Albanese titel) is zelfs viertalig : Italiaans, Albanees, Engels en Duits. Zijn beelden en impressies zijn altijd wel herkenbaar en toegankelijk en adequaat verwoord :
The wind sweeps away De wind veegt
clouds and dry leaves, wolken en dor blad weg,
seeding stars sterren zaaiend
Al met al zijn de haiku-uitgaven van Albalibri beslist de moeite waard voor iedereen die geïnteresseerd is in wat er in de wereld aan hedendaagse haiku verschijnt.
Quick is the shadow Snel is de schaduw
climbing the walls : die de muur bestijgt:
twilight schemering