Haiku is een van oorsprong Japanse dichtvorm. De Japanse dichter Basho (1644-1694) bracht de haiku tot bloei. Een haiku is een kort gedicht en bestaat meestal uit drie regels van 5-7-5 lettergrepen. Een rijmvorm is ongebruikelijk. Het ritme en de klank zijn belangrijk om de gevoelswaarde van de haiku te versterken. In een haiku komt de natuurbeleving veel voor. Waardeoordelen, zoals bijvoorbeeld mooi of verdrietig, komen zelden voor in een haiku. De emotie wordt niet benoemd, maar wordt opgeroepen.
Wellicht de meest bekende haiku is van de Japanse dichter Basho:
O, oude vijver
een kikker springt van de kant
geluid van water
Haiku Ingrediënten
Voor veel haiku’s zijn een goed taalgevoel, spiritualiteit, natuurbeleving en humor belangrijke Ingrediënten. Oude Japanse haikumasters lieten zich inspireren door Shinto en/of boeddhistische inzichten. De eerste haiku dichters waren veelal priesters zoals bijvoorbeeld Moritake.
Eerste Nederlandse Haiku’s
De eerste Nederlander die haiku’s schreef was Hendrik Doeff, bewindhebber op het Japanse eilandje Dejima. Van zijn hand zijn twee haiku’s in 1819 in het Japans gepubliceerd. Waarschijnlijk was hij de eerste westerling die haiku’s schreef. De Japanse tekst van de eerste haiku is: 春風やアマコマ走る帆かけ船 harukaze ya / amakoma hashiru / hokakebune. Een Nederlandse vertaling is:
Een lentebriesje
her en der reppen ze zich:
de zeilscheepjes
Bron: Westhoff op Vimeo
Een tweede haiku van Hendrik Doeff in het Japans is: 稲妻のその手借りたし草枕 inazuma no / kaina wo karan / kusamakura. Een vertaling van Mark Meekers is:
Leen mij je bliksem-
snelle armen als peluw
op mijn passage
Bron: Max Verhart
Met dank aan Shokan Tadashi Kondo voor de informatie over Hendrik Doeff.
Meer informatie over de geschiedenis van haiku in Japan? Klik hier.
Haiku links in Nederland en Vlaanderen
Haiku Kring Nederland
Haikoe Centrum Vlaanderen
Haikukring De Fluweelboom
Haiku Schrijverke
Triona’s kleine boekjes
Haikupainting
Websites van haiku dichters uit Nederland en Vlaanderen
Arbe
David van den Berg
Simon Buschman
Dirk Devroye
Ria Giskes-Pieters
Haikustinus
Marc Hendrickx
Jeanine Hoedemakers
Marleen Hulst
Geert de Kockere
Monique van Maare
Nette Menke
Hetty Mulder
Els den Os
Guus van Osch
Herman van Rompuy
Chris van de Rijk
Satoriwoman
Rob Stoeckart
Arnold Vermeeren
Henk van der Werff
Tjitse IJdo
Poëzie links in Nederland en Vlaanderen
Poëzie Centrum Nederland
School der Poëzie
Huis van Gedichten
Poëzieweek
Poetry International Rotterdam
Poëzie Centrum België
Haiku internationaal (Engelstalig)
Haiku International Association
British Haiku Society
Haiku Society of America
Haiku Foundation USA
Red Moon Press
Mooi initiatief. Alles dat de haiku in een goed daglicht stelt en iedereen die het goed voor heeft met de haiku, hebben mijn sympathie.
Twee vragen:
1) sluit ‘haiku’ ook de senryu in? – en wordt er ook aandacht gegeven aan de tanka, kyoka en sedoka?
2) hoe verhoudt de Haiku Stichting Nederland zich o.m. tot de Haiku Kring Nederland en het Haikoe Centrum Vlaanderen?
Mijn bijdragen aan haiku en tanka: http://www.simonbuschman.com – rubriek Haiku & Tanka.
Dank voor je reactie, Simon. De doelstellingen van Haiku Stichting Nederland zijn het vergroten van de bekendheid van haiku, het stimuleren om zelf haiku’s te schrijven
en innovatie realiseren in de verschijningsvorm van haiku. Dit is inclusief senryu. Andere Japanse dichtvormen vallen buiten de scope van Haiku.nl. Haiku Stichting Nederland is aanvullend op Haiku Kring Nederland. Het is goed om elkaar te versterken. Sinds kort ben ik benoemd in het bestuur van Haiku Kring Nederland. Als je lid bent van Haiku Kring Nederland, dan stel ik voor om hierover verder van gedachten te wisselen bij een verenigingsactiviteit.
Bedankt voor de nieuwsbrief van vanochtend. Ik ben even nagegaan of ik zelf weleens iets heb geschreven over kikkers. Het lijkt er echter op dat ik dit vaak vermeden heb (er is er dan ook maar één die natuurlijk voor altijd bekend zal staan om de ultieme “kikker-haiku”, namelijk Basho).
Misschien ook leuk om te melden dat de kikker als seizoenswoord(kigo) de lezer duidelijk moest maken dat de haiku zich in de lente afspeelt. De verwijzing naar de kikker in de laatste nieuwsbrief is dus om meerdere redenen heel toepasselijk.
Om nog even bij het thema te blijven deel ik hierbij mijn “kikker-haiku’s”
vanaf zijn troon
achter witte kantelen
bewaakt kikker het fort
====
de dode kikker
voor zijn laatste sprong geveld
door een zonnesteek
===
Dank voor je mooie kikkerhaiku’s, David.